Category Archives: Krajowe projekty badawcze

Społeczna odpowiedzialność nauki

Program Ministra Edukacji i Nauki – SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ NAUKI – nabór wniosków 2022

Posted on by

Przedmiotem programu jest wsparcie podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki oraz innych jednostek organizacyjnych działających na rzecz upowszechniania nauki w realizacji projektów mających na celu popularyzację nauki lub promocję sportu akademickiego.

W ramach modułu: Popularyzacja nauki i promocja sportu – wspierana jest realizacja projektów polegających na popularyzacji osiągnięć naukowych, pracy naukowców, badań naukowych i prac rozwojowych oraz na promocji nauki, organizacja przedsięwzięć ukazujących w przystępny sposób przydatność wiedzy naukowej, organizacja przedsięwzięć mających na celu upowszechnianie tradycji społeczności akademickiej, organizacja przedsięwzięć promujących i wspierających sport akademicki, popularyzowaniu innowacyjnych rozwiązań w nauce i szkolnictwie wyższym. Wysokość środków finansowych w ramach projektu wynosi od 20 000 do 1 000 000 zł.

Wnioskodawca, którym jest uczelnia może złożyć nie więcej niż 5 wniosków w ramach modułu.

Termin składania wniosków do MEiN będzie trwał od  od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia 18 marca 2022 r.

  • Sposób składania wniosków:

Ministerstwo Edukacji i Nauki wymaga złożenia wniosku w postaci elektronicznej za pośrednictwem systemu ZSUN/OSF wraz z wymaganymi oświadczeniami oraz częścią A wniosku z danymi wnioskodawcy, na skrzynkę podawczą Ministra, w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP.

  • Wewnętrzna procedura składania wniosków:W terminie do 22 lutego br. należy przesłać na adres: bob@adm.uw.edu.pl propozycję wniosku podpisaną przez Kierownika Jednostki i pełnomocnika Kwestora.

    Wnioski przesłane po terminie nie będą podlegały ocenie.

    Wniosek powinien zawierać :

    – tytuł projektu, termin realizacji, kwotę wnioskowaną z uwzględnieniem wkładu własnego, rodzaj planowanych kosztów, konkretne i weryfikowalne rezultaty projektu, merytoryczne uzasadnienie realizacji projektu, znaczenie projektu dla rozwoju społecznego kraju lub regionu, zasięg oddziaływania projektu, skala oddziaływania projektu, zobowiązanie Jednostki do pokrycia wkładu własnego w wysokości 10% kosztów przedsięwzięcia.

    Wydział/Jednostka może złożyć tylko jeden wniosek.

    Wyboru wniosków do złożenia przez Uniwersytet Warszawski dokona komisja pod przewodnictwem Prorektora ds. badań w przewidywanym terminie do 4 marca br.

    Wydział/Jednostka, która uzyska zgodę komisji na złożenie wniosku zostanie poinformowana przez Biuro Obsługi Badań i poproszona o wypełnienie wniosku w systemie ZSUN/OSF.

https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/spoleczna-odpowiedzialnosc-nauki

Journal Checker Tool

Weryfikacja spełnienia wymogów NCN przez czasopismo

Posted on by

Sprawdź,  czy dane czasopismo spełnia (czy nie spełnia) wymogi NCN:

https://journalcheckertool.org/

Journal Checker Tool

Journal Checker Tool

MY FUNDER – National Science Centre, Poland (NCN)

My institution – University of Warsaw, ROR: 039bjqg32

Standardy etyczne Global Code of Conduct w projektach NCN

Posted on by

Narodowe Centrum Nauki dołączyło do grona instytucji, które przyjęły kodeks mający na celu zapobieganie eksportowi nieetycznych praktyk badawczych do krajów o niskich i średnich dochodach. Naukowcy wnioskujący o granty z NCN będą musieli planować swoje badania z uwzględnieniem zapisów Global Code of Conduct.

Global Code of Conduct został opracowany w 2018 roku jako rezultat projektu TRUST (Creating and enhancing TRUSTworthy, responsible and equitable partnerships in international research) finansowanego przez Komisję Europejską w ramach programu Horyzont 2020. Celem projektu było zapobieganie zjawisku „dumpingu etycznego” poprzez usprawnienie wdrażania wysokich standardów etycznych w badaniach na całym świecie.

Zjawisko tak zwanego „dumpingu etycznego” polega na przenoszeniu niedopuszczalnych z punktu widzenia etyki i niezgodnych z przepisami praktyk badawczych do uboższych krajów. Praktyki takie obejmują przeprowadzanie badań bez zgody komisji bioetycznej czy też bez zapewnienia ubezpieczenia na wypadek szkód, które mogą powstać w trakcie trwania badania. Ponadto do kategorii tej należy prowadzenie badań z udziałem grup społecznie wrażliwych, a także prowadzenie w krajach o niskich i średnich dochodach badań, które normalnie byłyby zakazane w kraju o wysokich dochodach, w którym obowiązują surowe przepisy regulujące tę kwestię.

W ramach projektu TRUST wypracowano kodeks, którego głównym celem jest rozwiązanie problemu nierówności norm etycznych i prawnych dotyczących badań. Kodeks pomaga zapobiegać nadużyciom wynikającym z różnic w systemach prawnych funkcjonujących w różnych częściach świata, zwłaszcza w krajach zamieszkałych przez ludność biedną. Przy jego tworzeniu wykorzystano system oparty na wartościach takich jak uczciwość, szacunek, troska i szczerość.

Kodeks dotyczy wszystkich obszarów nauk i służy również jako narzędzie edukacyjne. Jak pokazuje praktyka, „dumping etyczny” może być niezamierzony, ponieważ może wynikać z braku dostatecznej wiedzy u naukowców realizujących badania lub u osób zarządzających obszarem badań naukowych w różnego rodzaju jednostkach.

Narodowe Centrum Nauki jest w gronie 12 instytucji o statusie „adopters”. Odniesienie do zapisów Global Code of Conduct zostało ujęte w dokumentacji konkursowej NCN. Każdy wnioskodawca jest zobowiązany do wypełniania formularza dot. kwestii etycznych w projekcie, m.in. z uwzględnieniem zapisów kodeksu.

 

Źródło: https://www.ncn.gov.pl/aktualnosci/2022-01-17-gcc-w-projektach-ncn

Stypendia dla młodych wybitnych naukowców

Stypendia NCN a zwolnienie z podatku dochodowego

Posted on by

Zgodnie z ustawą o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw z dnia 29 października 2021 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105) do art. 21 ust. 1  ustawy o podatku dochodowym został dodany punkt 39f, zgodnie z którym wolne od podatku dochodowego są: stypendia doktorskie i inne środki finansowe otrzymane w ramach konkursów na stypendia doktorskie organizowanych przez Narodowe Centrum Nauki oraz stypendia naukowe otrzymane na podstawie regulaminów przyjętych przez Radę Narodowego Centrum Nauki.  Przepis ten wchodzi w życie z dniem 1.01.2022 roku.

W ocenie Centrum na podstawie ww. przepisu od dnia 1 stycznia 2022 roku wolne od podatku dochodowego będą:

  1. stypendia doktorskie i inne środki finansowe przyznane w ramach konkursu ETIUDA,
  2. stypendia naukowe przyznane i wypłacane w projektach badawczych we wszystkich konkursach Narodowego Centrum Nauki, w których możliwe jest zaplanowanie i wypłacanie takich stypendiów (OPUS, SONATA, SONATA BIS, MAESTRO, SYMFONIA, DIOSCURI, konkursy międzynarodowe dwu- lub wielostronne).

Dodatkowo zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są:  stypendia i zapomogi, o których mowa w ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, oraz stypendia otrzymywane w ramach programów lub przedsięwzięć, o których mowa w art. 376 ust. 1 tej ustawy; w przypadku stypendiów przyznawanych przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą państwową ani samorządową osobą prawną zwolnienie ma zastosowanie, o ile zasady ich przyznawania zostały zatwierdzone przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki.

Zdaniem Centrum zwolnienie wynikające z ww. przepisu obejmuje również stypendia doktoranckie wypłacane w projektach finansowanych przez Centrum w ramach Konkursu PRELUDIUM BIS. Należy podkreślić, że w konkursie PRELUDIUM BIS Centrum finansuje  projekty, które w swoim założeniu są realizowane przez doktorantów w ramach przygotowywanych przez nich rozpraw doktorskich.  Budżet takich projektów badawczych obejmuje m.in. koszty stypendiów doktoranckich wypłacanych w ramach projektu badawczego. To, że budżet projektów obejmuje takie koszty nie oznacza jednak, że to NCN jest podmiotem wypłacającym stypendium. Stypendium doktoranckie wypłacane w ramach projektów PRELUDIUM BIS jest wypłacane przez podmiot prowadzący szkołę doktorską,  na zasadach określonych w art. 209  ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.  Tym samym stypendia takie mieszczą się w ocenie Centrum w zakresie zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie zaznaczamy, że Centrum nie jest uprawnione do wydawania interpretacji prawa podatkowego. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości podatnik lub płatnik podatku powinien wystąpić  do odpowiednich organów podatkowych z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej.

Źródło: https://www.ncn.gov.pl/aktualnosci/2021-12-30-stypendia-ncn-podatki

Informacja NCN

NCN SONATINA – wnioski na projekty badawcze realizowane przez osoby posiadające stopień naukowy doktora, uzyskany w okresie do 3 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem

Posted on by

Konkurs skierowany jest do osób, które posiadają stopień doktora uzyskany w roku wystąpienia z wnioskiem lub w okresie 3 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem (w okresie od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2021 r.) lub którym stopień doktora zostanie nadany do 30 czerwca 2022 r. Okres 3 lat może zostać przedłużony o przerwy w karierze naukowej, szczegółowo określone w § 5 pkt 6 uchwały.

Dla kierownika projektu badawczego obowiązkowe jest zaplanowanie zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie umowy o pracę, w podmiocie planowanym jako miejsce realizacji projektu i innym niż podmiot, w którym kierownik projektu uzyskał stopień doktora. Kierownik projektu zobowiązany jest do zaplanowania i odbycia stażu zagranicznego trwającego od 3 do 6 miesięcy w zagranicznym ośrodku naukowym.

Wniosek należy złożyć wyłącznie w formie elektronicznej przez system ZSUN/OSF, dostępny pod adresem https://osf.opi.org.pl, zgodnie z procedurą składania wniosków. Informacje dotyczące wypełniania wniosków w systemie ZSUN/OSF można znaleźć tutaj.

Nabór wniosków do NCN w systemie ZSUN/OSF trwa do 15 marca 2022 r. do godziny 16:00.

Prosimy o zapoznanie się z dokumentacją konkursową zawartą w niniejszym ogłoszeniu.

Czytaj więcej: https://www.ncn.gov.pl/ogloszenia/konkursy/sonatina6

Procedura składania wniosków:

  1. Aby przygotować wniosek należy się zalogować do systemu http://osf.opi.org.pl.
  2. Gdy wniosek jest kompletny proszę na górnym pasku kliknąć w przycisk ZABLOKUJ DO NCN
  3. W menu po lewej stronie na samej górze pojawi się napis Elektroniczna wysyłka. W sekcji tej należy pobrać z systemu spersonalizowane „Potwierdzenia”,

Obieg dokumentów na UW:

Pobierają Państwo z osf elektroniczną wersję wniosku.
Następnie prosimy o uzyskanie podpisów Kierownika Jednostki i Pełnomocnika Kwestora.
⇒ Jeśli Dziekan/Kierownik Jednostki ma podpis elektroniczny, podpisuje wniosek na 1-wszej stronie.
⇒ Jeśli nie ma podpisu elektronicznego – prosimy o załączenie skanu podpisanej przez niego 1-wszej strony wniosku lub po przesłanie e-maila, w którym Dziekan/Kierownik Jednostki wyraża zgodę na realizację projektu.
Pełnomocnik Kwestora podpisuje się pod kosztorysem.
Do wniosku należy dołączyć pobrany z systemu z sekcji „Elektroniczna wysyłka” druk „Potwierdzenie złożenia wniosku – podmiot” – ten dokument podpisuje elektronicznie prof. dr hab. Zygmunt Lalak, Prorektor ds. badań
KOMPLET DOKUMENTÓW, tj.

  • wniosek,
  • zgodę Dziekana/Kierownika Jednostki,
  • kosztorys z podpisem Pełnomocnika Kwestora
  • „Potwierdzenie złożenia wniosku – podmiot”

prosimy przesłać do Biura Obsługi Badań tylko elektronicznie i w jednym e-mailu na adres BOB@adm.uw.edu.pl.
Następnie podpisane przez prorektora „Potwierdzenie złożenia wniosku – podmiot” zostanie wysłane na adres e-mailowy podany przez Państwa w sekcji KIEROWNIK (PI).

Plik należy załączyć do wniosku w systemie OSF w sekcji Elektroniczna wysyłka

  • Potwierdzenie złożenia wniosku – podmiot (dokument podpisany przez Rektora)
  • Potwierdzenie – wnioskodawca (skan podpisany przez Wnioskodawcę)
Proszę pamiętać o wysłaniu wniosku w systemie OSF PO UZYSKANIU PODPISÓW
(przycisk Wyślij do NCN w sekcji Elektroniczna wysyłka)

MEiN – program Polska Metrologia

Posted on by

Przedmiotem programu jest wspieranie prowadzenia przez podmioty systemu szkolnictwa wyższego i nauki, we współpracy z Prezesem Głównego Urzędu Miar, zwanego dalej „GUM”, badań naukowych lub prac rozwojowych w obszarach związanych z metrologią.

W ramach programu przewidziane jest wspieranie realizacji projektów służących podniesieniu poziomu zdolności badawczych instytucji metrologicznych, wzmocnieniu kapitału intelektualnego, zwiększeniu konkurencyjności polskiej gospodarki w strategicznych dla kraju obszarach, rozwojowi nowoczesnych technologii, stymulowaniu rozwoju metrologii, w szczególności w obszarach zdrowia, środowiska, energii oraz zaawansowanych technik pomiarowych, a także rozwoju technologii cyfrowych.

Warunkiem udziału w programie jest przedstawienie projektu:

  1. którego okres realizacji nie przekracza 24 miesięcy;
  2. którego koszt realizacji wynosi nie więcej niż 1 mln złotych;
  3. który nie obejmuje działań finansowanych z innych środków pochodzących z budżetu państwa;
  4. którego koszty pośrednie nie przekraczają 10% kosztów bezpośrednich realizacji projektu;
  5. który uzyskał pozytywną opinię Prezesa GUM w zakresie celowości i użyteczności dla rozwoju metrologii krajowej i polskiej gospodarki;
  6. który będzie realizowany we współpracy z Prezesem GUM w celu wdrożenia wyników badań naukowych lub prac rozwojowych;
  7. który zakłada osiągnięcie konkretnych i weryfikowalnych rezultatów;
  8. który posiada merytoryczne uzasadnienie dla jego realizacji.

Terminy:

Nabór wniosków w ramach programu trwa od dnia 2 listopada 2021 r. do dnia 23 grudnia 2021 r.

Szczegółowe informacje dotyczące warunków i zasad uczestnictwa w programie zawarto w Komunikacie.

Informacje:

Informacje w sprawie programu uzyskać można w Departamencie Programów Naukowych i Inwestycji, e-mail: pum@mein.gov.pl.

Materiały

 

Więcej: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/polska-metrologia

Komunikaty NCN

OPUS 17, PRELUDIUM 17 – formularze raportów końcowych będą udostępnione w systemie OSF 1 lutego 2022

Posted on by

Informacja ws. raportów końcowych dla projektów realizowanych w konkursach ogłoszonych w dniu 15 marca 2019 roku (OPUS 17, PRELUDIUM 17, MOZART) oraz późniejszych

W związku z trwającymi w systemie OSF pracami nad modułem raportowym dla projektów badawczych Narodowe Centrum Nauki informuje, że formularze raportów końcowych będą udostępnione w systemie OSF 1 lutego 2022 r. Czas na złożenie raportów będzie wynosił 60 dni od dnia udostępnienia formularza.

Jednocześnie informujemy, że ewentualne środki niewykorzystane w trakcie realizacji projektów badawczych powinny zostać zwrócone do Centrum w terminie wynikającym z umowy (do 60 dni od dnia zakończenia realizacji projektu).

O dostępności formularzy raportów końcowych i terminie ich złożenia w konkursie MINIATURA 4 poinformujemy w późniejszym terminie. Zwrot ewentualnych środków niewykorzystanych w trakcie realizacji działania powinien nastąpić do 30 dni od daty zakończenia jego realizacji.

 

Źródło: https://www.ncn.gov.pl/aktualnosci/2021-11-02-informacja-ws-raportow-koncowych

Komunikaty NCN

OPUS 17, PRELUDIUM 17, MAESTRO 11 i SONATA BIS 9 – informacja ws. raportów rocznych za rok 2020

Posted on by

W związku z trwającymi w systemie OSF pracami nad modułem raportowym dla projektów badawczych realizowanych w konkursach OPUS 17, PRELUDIUM 17, MAESTRO 11 i SONATA BIS 9, Narodowe Centrum Nauki informuje, że formularz raportu rocznego za rok 2020 w ww. konkursach będzie udostępniony w systemie OSF łącznie z formularzem raportu za rok 2021 (w formie jednego skumulowanego formularza raportu).

Planowany termin udostępnienia formularzy raportów dla projektów realizowanych w konkursach OPUS 17. PRELUDIUM 17, MAESTRO 11, SONATA BIS 9, OPUS 18, PRELUDIUM 18, SONATA 15, SONATINA 4, OPUS 19, PRELUDIUM 19, MAESTRO 12, SONATA BIS 10 – 1 lutego 2022 r.

Raporty roczne w ww. konkursach powinny być dostarczone do Narodowego Centrum Nauki do dnia 31 marca 2022 r.

Źródło: https://www.ncn.gov.pl/aktualnosci/2021-11-02-informacja-ws-raportow-rocznych-za-rok-2020

Plan zarządzania danymi – ogólne informacje o pojęciach oraz przykładowy plan

Posted on by

Przykładowe odpowiedzi na pytania zawarte we wniosku NCN
znajdą Państwo pod wyjaśnieniami pojęć

Dane badawcze (Research Data) to zarejestrowane materiały o charakterze faktograficznym (w postaci liczbowej, tekstowej, graficznej czy dźwiękowej), powszechnie uznawane przez społeczność naukową za niezbędne do oceny wyników badań naukowych.

Dane badawcze dzielić można na:

  • Dane surowe, czyli takie, które uzyskano bezpośrednio w wyniku zastosowania narzędzia badawczego, w różnych przedsięwzięciach naukowych lub też zgromadzone na potrzeby konkretnych projektów, nieprzeanalizowane. Surowe dane badawcze są to dane (materiał) powstałe w wyniku badań empirycznych w różnych przedsięwzięciach naukowych lub też zgromadzone na potrzeby konkretnych projektów. Dane uzyskuje się w wyniku zastosowania różnych technik badawczych, m.in. ankiety, eksperymentu, obserwacji testu. Przykłady danych: filmy rejestrujące przebieg eksperymentu, materiały audio, notatki z obserwacji,  protokoły laboratoryjne. Dane badawcze opublikowane w repozytorium mogą być wyszukiwane wprost z poziomu platformy i przez wyszukiwarki Google.
  • Dane, które poddane zostały obróbce.

Rodzaje danych badawczych

Dane badawcze to to dane (zależne od dziedziny nauki oraz przyjętej metodologii badań) zaobserwowane, zebrane lub wytworzone w ramach prowadzenia badań:

  • dokumenty tekstowe, notatki
  • dane liczbowe (w formie nieprzetworzonej lub możliwej do odczytania przez komputer)
  • kwestionariusze, ankiety, wyniki badań naukowych
  • nagrania audio i video, zdjęcia
  • modele matematyczne, algorytmy
  • oprogramowanie (skrypty, pliki wejściowe)
  • wyniki symulacji komputerowych
  • protokoły laboratoryjne, opisy metodologiczne
  • próbki, artefakty, obiekty
  • metadane (opisy)

Formaty plików mogą być dowolne, jednak dbając o powszechny dostęp i otwartość, dobrze korzystać z formatów, które nie wymagają komercyjnego oprogramowania do odczytu danych. W jednym opisie można dodać wiele plików. Jeżeli plików jest dużo dobrym rozwiązaniem jest ich pogrupowanie i spakowanie, np. do postaci .zip. Należy także dobrze przemyśleć nazewnictwo plików. Odpowiednio nazwany plik/zbiór plików może znacząco ułatwić użytkownikowi korzystanie z danych. Wszystkie te elementy składają się na późniejsze efektywnie wykorzystanie danych we właściwym kontekście.

Deponować można dane ze wszystkich obszarów wiedzy, które zostały wytworzone, zebrane lub opisane na potrzeby działalności badawczej. Zakres danych umieszczonych w jednym zbiorze przeznaczonym do deponowania ustala autor. 

Otwarte dane badawcze (Open Research Data)

Otwarte dane badawcze (Open Research Data) to dane, uzyskane w procesie badawczym i użyte w pracy naukowej, do których każdy ma bezpłatny dostęp. Można je ponownie wykorzystywać, modyfikować i udostępniać z poszanowaniem prawa.

Otwieranie danych pozwala innym naukowcom powtórzyć badania lub je zweryfikować albo dowieść, że dane są prawdziwe.
Otwarte dane są gromadzone i udostępniane w repozytoriach danych badawczych.
Nie wszystkie zbiory danych mogą posiadać otwarty charakter, w szczególności dotyczy to danych osobowych, komercjalizacji wyników badań oraz bezpieczeństwa narodowego.
Informacja o istnieniu danych zawsze powinna być publicznie dostępna, co pozwala uniknąć duplikacji badań.

Narodowe Centrum Nauki wprowadza obowiązek dołączania planu zarządzania danymi badawczymi do formularza wniosku o finansowanie projektu  (Komunikat „Plany NCN w zakresie zarządzania danymi naukowymi” z dnia 3.04.2019 r.).  Plan  zarządzania  danymi  można  uznać  za  część  planu  badań;  jego  celem  jest  uzupełnienie  tego  ostatniego  o  techniczny  opis  sposobu zarządzania danymi. NCN dopuszcza, że w ramach niektórych projektów nie będą wytwarzane, na nowo wykorzystywane, ani poddawane analizie żadne dane badawcze ani inne podobne materiały. W takich wypadkach wymagane jest jednak krótkie uzasadnienie. Plan ten będzie uzupełniany na etapie składania raportu końcowego i oceniany po zakończeniu realizacji projektu.  Jest to pierwszy etap wprowadzania przez NCN polityki otwartego dostępu do danych naukowych wytworzonych w ramach realizacji projektów finansowanych przez Centrum, a w niedalekiej perspektywie również do publikacji naukowych. W serwisie internetowym NCN zamieszczono już wytyczne oraz szczegółową instrukcję dla wnioskodawców odnośnie tworzenia DMP w projekcie badawczym.

Metadane i dokumentacja

Dokumentacja – informacje metodologiczne, kontekst powstania, dodatkowe pliki potrzebne do skorzystania z danych (skrypty), wykorzystane standardowe słowniki, etc. Dokumentacja powinna opisywać metodologię prowadzonych badań oraz ich kontekst i źródło. Informuje o sposobie organizacji danych w trakcie projektu np. przyjętej konwencji, wersji i strukturze folderów. Często zawiera także dodatkowe pliki potrzebne do skorzystania z danych (np. skrypty) czy wykorzystane standardowe słowniki. Można utworzyć osobny plik ReadMe.txt. Jeżeli istnieje już publikacja naukowa, w której opisana jest dokumentacja badawcza, należy podać odnośnik do niej w polu adres URL.

Metadane – podstawowe informacje stanowiące opis całego zbioru danych (autor, tytuł, data powstania, nadana licencja, etc.); wszystkie dane badawcze muszą być udostępnione wraz z ich metadanymi. Metadane umożliwiają nam scharakteryzowanie danych badawczych, tak by potencjalny użytkownik wiedział jakiego rodzaju są to dane. Metadane charakteryzują opis całego zbioru danych (autor, tytuł, data powstania, licencja, dyscyplina naukowa etc.). Dane badawcze muszą być udostępnione wraz z ich metadanymi.

Plan zarządzania danymi (Data Management Plan – DMP)

Plan zarządzania danymi (Data Management Plan – DMP) określa w jaki sposób dane badawcze mają być zarządzane podczas projektu badawczego, jak i po jego zakończeniu.
Instytucje i programy finansujące badania naukowe coraz częściej wymagają od naukowców przedstawienia DMP na etapie składania i oceny wniosków grantowych (np. Horyzont 2020). Taki dokument powinien zawierać zarys postępowania z danymi badawczymi w trakcie trwania projektu oraz po jego zakończeniu. Należy opisać w nim:

  • sposób pozyskiwania danych
  • jakie dane zostaną wytworzone lub zebrane (format i typ plików, liczba danych),
  • jak zostaną uporządkowane i opisane (metodologia, standardy, metadane),
  • kwestie etyczne i prawne (własność intelektualna, prawa autorskie, dane niejawne),
  • w jaki sposób dane zostaną udostępnione (jak, kiedy, komu),
  • które dane będą przechowywane długoterminowo (kwestia sposobu przechowywania i ochrony danych).

Kwestię bezpieczeństwa oraz przechowywania danych należy przemyśleć dla całego procesu gromadzenia i ewentualnego przetwarzania danych badawczych. Należy przeanalizować kwestię dostępu do danych (szczególnie jeżeli zawierają dane wrażliwe), by zapobiec niewłaściwemu dostępowi do poufnych danych. Konieczne jest też opracowanie planu tworzenia kopii zapasowych, by zapobiec utracie danych w wyniku np. awarii sprzętu.

Polecane strony:
DMPTool – narzędzie online służące tworzeniu planów zarządzania danymi; zawiera przykłady takich planów.
DMPonline – kreator planów zarządzania danymi badawczymi

Ochrona danych (dane wrażliwe, dane chronione prawem autorskim)

Dane wrażliwe to dane ujawniające pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub światopoglądowe, przynależność do związków zawodowych oraz dane genetyczne, dane biometryczne jednoznacznie identyfikujące osoby fizyczne lub dane dotyczące zdrowia, seksualności lub orientacji seksualnej tej osoby. 
Jeżeli badania zakładają gromadzenie i/lub przetwarzanie danych wrażliwych konieczne jest przemyślenie ich właściwej ochrony. Uniwersytet Warszawski powołał Inspektora Ochrony Danych do jej przestrzegania (Zarządzenie nr 51 Rektora UW, art. 37-39). Pomoże on w opracowaniu planu zarządzania danymi, który rozwiąże wszelkie potencjalne problemy związane z prywatnością lub prawem. Zobacz: http://odo.uw.edu.pl/

Prawa autorskie i licencje – należy wskazać właścicieli praw autorskich i praw własności intelektualnej do wszelkich pozyskiwanych i wytwarzanych danych. Trzeba określić czy istnieją jakiekolwiek ograniczenia prawne dotyczące ponownego wykorzystania danych pochodzących od osób trzecich.

Należy także wskazać licencje dla udostępnianych danych badawczych. Rekomenduje się korzystanie z otwartych licencji Creative Commons, możliwe jest też udostępnienie danych na zasadach domeny publicznej. Autor deponujący dane badawcze w repozytorium odpowiada za uzyskanie wszelkich zgód na udostępnienie danych, jak również odpowiada za anonimizację/pseudonimizację danych osobowych i wrażliwych. Należy pamiętać, że w przypadku prawa o ochronie danych osobowych (tj. RODO) konieczne będzie uzyskanie świadomej zgody uczestników na utrwalanie i udostępnianie ich danych osobowych.

Dostęp, archiwizacja i ponowne użycie danych badawczych

FAIR Data to dane badawcze, które zostały opisane, są przechowywane i publikowane zgodnie z międzynarodowym standardem. Zasady FAIR Data służą jako wytyczne dla umożliwienia ponownego wykorzystania danych naukowych w wyraźnie opisanych warunkach, zarówno przez ludzi, jak i przez maszyny.

Zapewnienie dostępu do danych badawczych polega na ich udostępnieniu oraz opisaniu. Należy określić kiedy dane zostaną udostępnione (czy w trakcie trwania, czy po zakończeniu badań, należy podać termin lub terminy udostępnienia) oraz czy dostęp będzie pełny czy ograniczony (w tym przypadku należy wskazać ograniczenia i przeszkody uniemożliwiające ich pełne/częściowe udostępnienie).
Ponowne użycie danych badawczych w innym kontekście będzie zapewnione poprzez zastosowanie unikalnego i trwale przypisanego identyfikatora (np. w postaci DOI).  DOI pozwala na lokalizację danych oraz na łatwe śledzenie cytowań i dalsze, wielokrotne użycie.

Długoterminowa archiwizacja to przechowywanie danych badawczych w dłuższym okresie czasu. W planie zarządzania danymi należy uwzględnić gdzie będą przechowywane dane. W przypadku wyboru instytucji zewnętrznej, która udostępnia repozytorium danych badawczych, istotne jest uwzględnienie m. in.: czy posiada plan przechowywania danych w dłuższym okresie czasu, czy pliki, w których są zapisane dane, można opisać metadanymi, kto jest odpowiedzialny za dostęp do danych np. za 10 lub 15 lat oraz kto finansuje repozytorium i jakie są warunki przechowywania.

Zasady FAIR Data:

  • Findable – łatwo znajdowane i wyszukiwane.
  • Accessible – dostępne dla wszystkich.
  • Interoperable – interoperacyjne, tak aby można było je połączyć z innymi danymi.
  • Reusable – wielokrotnego użytku.

https://www.go-fair.org/fair-principles/

Licencje Wirtualnej Biblioteki Nauki w roku 2019:

https://wbn.icm.edu.pl/licencje/

Repozytoria

Repozytoria istniejące w Internecie to narzędzia do gromadzenia, przechowywania, indeksowania i udostępniania elektronicznych wersji prac naukowych.
Repozytoria dzielimy na:

  • instytucjonalne  – gromadzą dorobek naukowy danej instytucji,
  • dziedzinowe – gromadzące dane badawcze z określonego obszaru wiedzy.

Repozytoria przechowują nie tylko teksty (artykuły, monografie, prace dyplomowe, preprinty, postprinty, wystąpienia konferencyjne, raporty z badań, prace dydaktyczne, sylabusy, itd.), ale także mogą gromadzić materiały audio, foto- i wideograficzne, a także surowe dane badawcze.
Otwarte repozytoria, czyli takie, które udostępniają w sieci swoje zasoby są najczęściej oparte na protokole OAI-PMH, dzięki czemu ich zasoby są obecne w wyszukiwarkach (np. Google, Google Scholar, BASE).
Najpopularniejszym wg ROAR oprogramowaniem dla repozytoriów jest DSpace, opracowany przez MIT (ponad 1750 wdrożeń na świecie w czerwcu 2017 r.). Jest to oprogramowanie open source.
Rozwój repozytoriów jest związany z powstaniem i upowszechnieniem się na świecie ruchu Open Access, którego zwolennicy postulują otwarty dostęp do treści naukowych i edukacyjnych.
Wg ROAR (Registry of Open Access Repositories) w Polsce istnieje 120 repozytoriów, ale na tej liście znajdują się zarówno repozytoria, jaki i biblioteki cyfrowe, których zasób stanowią najczęściej (choć nie tylko) historyczne kolekcje bibliotek, dzieła dostępne w domenie publicznej (nieobjęte prawem autorskim).

Polecane Repozytoria Danych Badawczych:

  • RepOD
    Repozytorium Otwartych Danych opracowane przez ICM UW w ramach działań Platformy Otwartej Nauki archiwizujące i udostępniające wszystkie dane wytworzone, zebrane i opracowane na potrzeby badań naukowych. Przeznaczone dla tzw. małych danych.
    https://repod.icm.edu.pl/
  • Zenodo
    Repozytorium opracowane dzięki inicjatywie OpenAIRE i CERN międzynarodowe repozytorium danych badawczych umożliwiające naukowcom zajmującym się wszystkimi dziedzinami wiedzy proste archiwizowanie i dzielenie się opracowanymi przez siebie danymi badawczymi. Przeznaczone dla tzw. małych danych.
    Więcej: https://www.buw.uw.edu.pl/zasoby-online/repozytoria/

Przykładowe odpowiedzi na pytania zawarte we wniosku NCN:

  1. Opis danych oraz pozyskiwanie lub ponowne wykorzystanie dostępnych danych

Sposób pozyskiwania i opracowywania nowych danych i/lub ponownego wykorzystania dostępnych danych

Dane będą pozyskiwane podczas

  • kwerend,
  • badań terenowych,
  • eksperymentów
  • …

Pozyskiwane lub opracowywane dane (np. rodzaj, format, ilość)

Dane będą zbierane i opracowywane w formie:

  • dokumentów tekstowych, notatek
  • danych liczbowych (w formie nieprzetworzonej lub możliwej do odczytania przez komputer)
  • kwestionariuszy, ankiet, wyników badań naukowych
  • nagrań audio i video, zdjęć
  • modeli matematycznych, algorytmów
  • oprogramowania (skrypty, pliki wejściowe)
  • wyników symulacji komputerowych
  • protokołów laboratoryjnych, opisów metodologicznych
  • próbek, artefaktów, obiektów
  • metadanych (opisów)

  1. Dokumentacja i jakość danych

Metadane i dokumenty (np. metodologia lub pozyskiwanie danych oraz sposób porządkowania danych) towarzyszące danym

Dokumenty będą klasyfikowane i opisywane w sposób ściśle powiązany z podjętą w projekcie metodą badawczą. Sposób klasyfikacji i porządkowania danych zależy od rodzaju badań i uzyskiwanych podczas badań wyników. Tytuły plików będą w sposób jasny opisywały zawartość. W plikach będą odnotowane źródło, czas i miejsce pozyskania danych. Jeśli będą gromadzone publikacje osób trzecich, na podstawie których będziemy budowali własną oryginalną teorię, plik będzie zawierał podstawowe informacje o autorze (imię, nazwisko, ORCID jeśli dostępny). W zależności od rodzaju danych będą one odpowiednio katalogowane (elektroniczne w usystematyzowanych folderach, papierowe w opisanych teczkach/segregatorach/na półkach)

Stosowane środki kontroli jakości danych

Podczas całego okresu realizacji projektu jakość pozyskiwanych danych będzie monitorowana oraz oceniana na bieżąco przez kierownika projektu i/oraz przez zespół/zaplanowanych w projekcie ekspertów. Również na bieżąco będzie doskonalona metoda badawcza, aby osiągnąć jak najlepszej jakości rezultaty. Wyniki badań zostaną poddane krytycznej ocenie w celu określenia ich istotności oraz w celu odnotowania, w jakim stopniu udało się osiągnąć zakładane we wniosku rezultaty.

Badania laboratoryjne będą przeprowadzane skrupulatnie i w ilości pozwalającej zakładać, że ostateczny rezultat jest prawidłowy.

  1. Przechowywanie i tworzenie kopii zapasowych podczas badań

Przechowywanie i tworzenie kopii zapasowych danych i metadanych podczas badań

Dane będą przechowywane w formie dokumentów tekstowych, notatek, kwestionariuszy, nagrań, protokołów laboratoryjnych itp. zarówno w wersji papierowej, jak elektronicznej (w zależności od sposobu zdobycia danych) i będą opatrzone podstawowymi metadanymi (autor, tytuł, data powstania, słowa kluczowe, etc.). Zbiory elektroniczne będą przechowywane na kilku nośnikach cyfrowych w otwartym repozytorium. Zbiory papierowe będą przechowywane w opisanych teczkach/segregatorach/na półkach). Materiały elektroniczne będą archiwizowane co … miesięcy na dyskach zewnętrznych/na serwerach.

Zbiory elektroniczne będą przechowywane w otwartym Elektronicznym Repozytorium Danych Badawczych Uniwersytetu Warszawskiego – Repozytorium Otwartych Danych UW opracowane przez Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego UW we współpracy z Centrum Kompetencji Cyfrowych UW, umożliwiające archiwizację i udostępnianie wszystkich danych wytworzonych, zebranych i opracowanych na potrzeby badań naukowych.  https://danebadawcze.uw.edu.pl/

Sposób zapewnienia bezpieczeństwa danych oraz ochrony danych wrażliwych podczas badań

Dane osobowe oraz wrażliwe będą zabezpieczone zgodnie z obowiązującymi na Uniwersytecie Warszawskim przepisami, ze szczególną dbałością o ich bezpieczeństwo. Dane na nośnikach papierowych będą zamykane na klucz. Dane na nośnikach elektronicznych zostaną zabezpieczone hasłem dostępu, składającym się z con. 8 znaków (w tym dużych i małych liter, cyfr oraz znaków specjalnych).

  1. Wymogi prawne, kodeks postępowania

Sposób zapewnienia zgodności z przepisami dotyczącymi danych osobowych i bezpieczeństwa danych w przypadku przetwarzania danych osobowych

Dane osobowe będą przetwarzane i chronione zgodnie z Ustawą z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych oraz zgodnie z wytycznymi Inspektora Ochrony Danych UW, powołanego Zarządzeniem nr 51 Rektora UW. W Jednostce obowiązują szczegółowe przepisy, stanowiące  Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 51 Rektora UW z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie ochrony danych osobowych na Uniwersytecie Warszawskim „POLITYKA OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH NA UNIWERSYTECIE WARSZAWSKIM” oraz Załącznik nr 2 do wcześniej wymienionego zarządzenia „INSTRUKCJA ZARZĄDZANIA SYSTEMEM INFORMATYCZNYM PRZETWARZAJĄCYM DANE OSOBOWE NA UNIWERSYTECIE WARSZAWSKIM”

Sposób zarządzania innymi kwestiami prawnymi, np. prawami własności intelektualnej lub własnością. Obowiązujące przepisy

Na Uniwersytecie Warszawskim obowiązuje Uchwała nr 68 Senatu Uniwersytetu Warszawskiego z 22 marca 2017 r. w sprawie uchwalenia Regulaminu zarządzania własnością intelektualną na UW. Postanowienia Regulaminu stosuje się do pracowników Uniwersytetu, studentów i doktorantów  Uniwersytetu, stażystów, stypendystów, naukowców wizytujących oraz innych osób, jeżeli przewiduje  to  umowa  zawarta  między Uniwersytetem a tymi osobami. Regulamin określa prawa  i  obowiązki  Uniwersytetu,  pracowników  oraz  studentów  i  doktorantów w zakresie ochrony i korzystania z praw autorskich, praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej, zasady wynagradzania Twórców oraz zasady i procedury Komercjalizacji.

  1. Udostępnianie i długotrwałe przechowywanie danych

Sposób i termin udostępnienia danych. Ewentualne ograniczenia w udostępnianiu danych lub przyczyny embarga

Należy określić kiedy dane zostaną udostępnione (czy w trakcie trwania, czy po zakończeniu badań, należy podać termin lub terminy udostępnienia) oraz czy dostęp będzie pełny czy ograniczony (w tym przypadku należy wskazać ograniczenia i przeszkody uniemożliwiające ich pełne/częściowe udostępnienie),

np.

  • Upowszechnienie wyników badań nastąpi w wyniku publikacji papierowej na zasadach określonych w umowie z wydawnictwem.
  • W projekcie przewidziano środki finansowe na udostępnienie danych w formie Open Access
  • Wyniki badań zostaną udostępnione w repozytorium … po upływie odpowiedniego czasu przewidzianego w umowie z wydawnictwem/czasopismem. Dane surowe będą udostępnione przez kierownika projektu w formie brudnopisu/artykułu w nieostatecznej wersji przekazanej do druku/innej w otwartym Elektronicznym Repozytorium Danych Badawczych Uniwersytetu Warszawskiego –  opracowane przez Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego UW we współpracy z Centrum Kompetencji Cyfrowych UW, umożliwiające archiwizację i udostępnianie wszystkich danych wytworzonych, zebranych i opracowanych na potrzeby badań naukowych.  https://danebadawcze.uw.edu.pl/.
    lub w jednym z repozytoriów (https://www.buw.uw.edu.pl/zasoby-online/repozytoria/)
  • Wyniki badań będą udostępnione w formie artykułu w czasopiśmie ukazującym się on-line (Gold Open Access)

Zastosowana zostanie odpowiednia licencja Creative Commons:

Wszystkie oferowane przez Creative Commons licencje i narzędzia są darmowe. Trzeba wybrać odpowiednie dla siebie:

  • Uznanie autorstwa 4.0  – Licencja ta pozwala na kopiowanie, zmienianie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie pod warunkiem oznaczenia autorstwa. Jest to licencja gwarantująca najszersze swobody licencjobiorcy.
    Przystępne podsumowanie Tekst licencji
  • Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0  – Licencja ta pozwala na kopiowanie, zmienianie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu tak długo, jak tylko na utwory zależne będzie udzielana taka sama licencja. Jest to licencja używana przez Wikipedię i jej siostrzane projekty.
    Przystępne podsumowanie Tekst licencji
  • Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0 – Licencja ta pozwala na kopiowanie, zmienianie, remiksowanie, rozprowadzanie, przedstawienie i wykonywanie utwóru jedynie w celach niekomercyjnych. Warunek ten nie obejmuje jednak utworów zależnych (mogą zostać objęte inną licencją).
    Przystępne podsumowanie Tekst licencji
  • Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Polska – Ta licencja zezwala na rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie utworu zarówno w celach komercyjnych i niekomercyjnych, pod warunkiem zachowania go w oryginalnej postaci (nie tworzenia utworów zależnych).
    Przystępne podsumowanie Tekst licencji
  • Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 – Licencja ta pozwala na rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie w celach niekomercyjnych oraz tak długo jak utwory zależne będą również obejmowane tą samą licencją.
    Przystępne podsumowanie Tekst licencji
  • Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska – Licencja ta zezwala na rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie w celach niekomercyjnych oraz pod warunkiem zachowania go w oryginalnej postaci (nie tworzenia utworów zależnych). Jest to najbardziej restrykycyjna z licencji.
    Przystępne podsumowanie Tekst licencji

Sposób wyboru danych przeznaczonych do przechowania oraz miejsce długotrwałego przechowywania danych (np. repozytorium lub archiwum danych)

Dane w formie publikacji zostaną umieszczone w repozytoriach na zasadach opisanych powyżej. Dane zawierające roboczy materiał będą przechowywane na nośniku elektronicznym, notatki w formie papierowej zostaną zarchiwizowane w zbiorach autora.

Metody lub narzędzia programowe umożliwiające dostęp do danych i korzystanie z danych

Metody  udostępniania  danych  będą  zależeć od  kilku  czynników, takich  jak  ich  rodzaj, rozmiar  danych,  złożoność  i  wrażliwość. Prosimy  o  wskazanie  czy  potencjalni użytkownicy  będą  potrzebować  określonych narzędzi,  aby  uzyskać  do  nich  dostęp  i (ponownie)  je  wykorzystać.  Prosimy  o zwrócenie uwagi na zrównoważony charakter niezbędnego oprogramowania.

Sposób zapewniający stosowanie unikalnego i trwałego identyfikatora (np. cyfrowego identyfikatora obiektu (DOI)) dla każdego zestawu danych

DOI zostanie pozyskane dla każdej publikacji projektowej.

  1. Zadania związane z zarządzaniem danymi oraz zasoby

Osoba (np. funkcja, stanowisko i instytucja) odpowiedzialna za zarządzanie danymi (np. data steward)

Osobą odpowiedzialną za zarządzanie danymi będzie kierownik projektu. W przypadku danych osobowych będą stosowane przepisy określone w Ustawie z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych oraz w załącznikach do zarządzenia nr 51 Rektora UW z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie ochrony danych osobowych na Uniwersytecie Warszawskim.

W  przypadku  projektu  opartego  na współpracy,  prosimy  o  wyjaśnienie  sposobu koordynacji  działań  w  zakresie  zarządzania

Środki (np. finansowe i czasowe) przeznaczone do zarządzania danymi i zapewnienia możliwości odnalezienia, dostępu, interoperacyjności i ponownego wykorzystania danych

  • Należy napisać w jaki sposób koszty niezbędne  do  przygotowania  danych  do  ich udostępniania  i  przechowywania  będą oszacowane? 
  • Czy  do  przygotowania  danych do  przechowywania  i  archiwizowania niezbędne  będą  dodatkowe  zasoby?
  • Jeżeli tak, jak wysokie będą to koszty i w jaki sposób zostaną opłacone?